@dragon321Narodziny i upadek OS/2
23.07.2017 00:47, aktual.:24.07.2017 13:08
Wstęp
OOS/2 dzisiaj mało kto wie czy pamięta. Nic dziwnego, wkońcu nawet wlatach 90 domowi użytkownicy używali raczej systemów odMicrosoftu, gdzie OS/2 był raczej przeznaczony narynek profesjonalny albo serwerowy. System IBM, zrodzony zewspółpracy tej firmy zMicrosoftem, majednak swoje miejsce whistorii. Dodzisiaj istnieje jego dziedzictwo wróżnych formach pomimo, żeodpremiery ostatniej wersji minęło 15 lat. Jak więc powstał OS/2 iczym onwłaściwie był?Narodziny i początki
Lataosiemdziesiąte tolata popularyzacji komputerów isystemu DOS. Towłaśnie wtychże latach powstał pierwszy pecet, czyli IBM Personal Computer, znany też pod skrótem IBM PC. DOS (a właściwie PC‑DOS dla komputerów IBM, który jednak dowersji 6.1 był tylko rebrandowanym MS‑DOS) miał pełno swoich słabości, oczym zdawano sobie sprawę. Niestety wich skutecznym zwalczaniu przeszkadzał największy wróg postępu – kompatybilność. Nikt nie chciał sobie pozwolić nacałkowite przebudowanie systemu iutratę wsparcia masy aplikacji. Warto wspomnieć, żeMicrosoft chciał dodać doDOS multitasking czy pracę wtrybie chronionym (wprowadzonym przez procesor Intel 286), jednak prace szły powoli iciągle toprzekładano. Początkowo DOS wielozadaniowość miał uzyskać wwersji 3.0, później przełożono tona4.0. Wielozadaniowy DOS stał się wistocie faktem, lecz nie podbił zabardzo rynku. DOS 5.0 miał być systemem pracującym wtrybiechronionym.
W1985 roki firmy IBM iMicrosoft nawiązały współpracę. Ich celem było stworzenie nowoczesnego systemu operacyjnego dla rozwijających się pecetów. Początkowo system nazwano, wstylu IBM, CP/DOS (Control Program/DOS). Nie istniała wtedy nazwa OS/2. Produkt był też nazywany DOS 5 (zwłaszcza wMicrosofcie), 286‑DOS lub Big‑DOS. Niektóre stare biblioteki deweloperskie używają nazw DOS 3 dla DOS iDOS 5 dla OS/2, odnosząc się doplanowanych początkowo nazw. Nazwa OS/2 powstałą gdzieś wroku 1986 lub 1987. IBM wtym samym czasie wydał kolejną generacje swoich komputerów zwaną IBM Personal System/2, wskrócie IBM PS/2 (sam miałem szczęście posiadać maszynę ztej generacji) – nazwa Operating System/2 pasowała więc idealnie. Niestety rodziło toteż błędne przekonanie, żeOS/2 może pracować wyłącznie naIBMPS/2.
OS/21.0 został zaprezentowany wkwietniu 1987 roku iwydany wgrudniu tego samego roku. Nieco inaczej niż wstylu IBM, który prezentował produkt wmomencie jego ukończenia igotowości dosprzedaży. Nowy system był reklamowany jako następca DOS. System póki conie miał interfejsu graficznego (co było jedną zprzyczyn jego niskiej popularności – wszakże konkurencja wpostaci Macintosha, Amigi czy nawet Windowsa oferowała tryb graficzny). Zwierzchu nowy system był bardzo podobny doDOSa. Podobnie jak onużywał systemu plików FAT (co pozwalało swobodnie wymieniać dane zDOS), pozwalał także naswobodny dual boot – ba, nawet dało się gozainstalować natej samej partycji cosystem Microsoftu bez konfliktów. Posiadał także sesje kompatybilności zDOS, dzięki czemu zachowano kompatybilność ibyło możliwe uruchamianie jego aplikacji. Dzięki Family API stało się także możliwe pisanie aplikacji działających naobu systemach. Zwierzchu więc OS/2 wyglądał nieomal identycznie jak DOS – odróżniała gojednak odniego strona techniczna. Wspólny wytwór IBM iMicrosoft pracował wtrybie chronionym – aplikacje więc nie mogły sobie swobodnie hasać pocałej pamięci. Zawierał także bogate API doobsługi wideo czy urządzeń wejściowych nie zmuszając programistów doodwoływania się doBIOS wtrybie rzeczywistym. Mimo wszystko był tonadal system 16 bitowy – botaki był procesor Intel 286. 24 linie adresowe pozwalały jednak zaadresować 16MB RAM – podczas gdy poprzednie mogły zaadresować max. 1MB RAM. Nawykorzystanie możliwości procesora Intel 386, awięc przejścia wświat 32 bitów trzeba było jeszczepoczekać.
Kolejnewersje OS/2 były dopracowywaniem tego, coznalazło się wwersji 1.0. Wydana wpaździerniku 1988 roku wersja 1.1 przyniosła oczekiwany tryb graficzny – Presentation Manager. Ten wyglądem przypominał wydany kilka miesięcy wcześniej Windows 2.0. Wkolejnych wersjach toGUI zostało nieco zmienione ibardziej przypominało Windowsa 3.0. Nieco później wydano też wersje 1.1 Extended Edition (dostępną tylko przez kanały sprzedaży IBM), która zawierała obsługę rozproszonych baz danych dla systemów baz danych IBM iobsługę komunikacji SNA dosieciIBM.
W1989 roku wydano wersję 1.2. Wjądrze OS/2 pojawiła się obsługa Installable File System – modułu odpowiedzialny zaobsługę systemów plików ijednoczesny dostęp dowoluminów zawierających różne systemy plików. Wraz znim pojawił się nowy system plików – High Performance File System, wskrócie HPFS, zaprojektowany przez Gordon’a Letwin’a. Ten był sporym skokiem wporównaniu dolimitów FAT iczynił zOS/2 sensowny system serwerowy. Ten wprzeciwieństwie doDOS’owego systemu plików pozwalał nawiele więcej. Naprzykład długie nazwy plików – wHPFS limit długości nazwy pliku wynosił 255 znaków wprzeciwieństwie doformatu 8.3 zFAT (8 znaków nazwy i3 znaki rozszerzenia). Zwiększono też dopuszczalne znaki wnazwie ochoćby znak spacji. Poza tym dodano obsługę rozszerzonych atrybutów (każdy plik lub katalog mógł zawierać 64kB rozszerzonych atrybutów, wktórych mógł przechowywać różne informacje, np.opis czy ikonę), obsługę znacznie większych woluminów (64GB wprzeciwieństwie do2GB FAT. Jednakże wpraktyce tawielkość była limitowana wtedy przez sterowniki), zapobieganie fragmentacji, lepszą alokację zależną odrozmiaru woluminu oraz odp*rność naawarię. Microsoft wspierał ten system plików wswoim późniejszym Windows NT ażdowersji 3.51 (na jego podstawie stworzono też NTFS). Poprzednie wersje mogły być też nanim instalowane. Wraz zNT4 obsługa HPFS wyleciała zdomyślnej instalacji apóźniej wyleciał także sam sterownik. 1.2 Extended Edition przyniosła wsparcie TCP/IP iEthernet.
Wersja1.3 była kresem pierwotnego OS/2 rozwijanego wspólnie przez Microsoft iIBM. Rosnąca popularność Windows sprawiła, żeMicrosoft poczuł się silniejszy izaczął myśleć, żeIBM przestał mubyć potrzebny. Współpraca między firmami się nieco rozluźniła, gdyż korporacja zRedmond wolała się skupiać naWindowsie, tak więc wersja 1.3 została przygotowana głównie przez IBM. 1.3 wydany w1990 roku nie wprowadzał żadnych dużych nowości. Szykowano się dowersji 2.0, która miała być kolejnym sporym krokiem naprzód. 1.3 przyniosła głównie optymalizacje wkwestii wydajności czy zużycia pamięci. Choćby minimalna wymagana ilość RAM zmniejszyła się do2MB zpoprzednich 2,5MB. Poza tym pojawiła się też obsługa języka skryptowego REXX, Adobe Type Manager zdodatkiem fontów oraz poprawki wsystemiedrukowania.
Rozłam i samotność
Jakjuż wspomniałem, wersja 1.3 była kresem klasycznego OS/2. Ten dotej pory był brandowany zarówno przez IBM iMicrosoft – wzależności odźródła kupna, mogliśmy mieć IBM OS/2 lub Microsoft OS/2, które niczym się nie różniły (coś jak MSDOS iPCDOS). Odtej pory miało się tozmienić. Zwracano też uwagę nasłabą kompatybilność OS/2 iWindows, coMicrosoft starał się rozwiązać wprowadzając warstwę kompatybilności zWindowsem zwaną WLO. Jednakże Windows zaczął zdobywać coraz większą popularność, liczoną wmilionach sprzedanych kopii. Zaczął być też dołączany donowych komputerów, wprzeciwieństwie doOS/2, którego należało kupić, adotanich nie należał. Windows wspierał też więcej sprzętu pochodzącego spoza IBM. Ostatecznie prace podzielono – IBM miał zająć się wersją 2.0, podczas gdy Microsoft miał przygotować wersję 3.0, która miała być prawdziwą rewolucją – nadano jej nazwę kodową NT OS/2. Ostatecznie korporacja Bill’a Gates’a poczuła się wystarczająco silna byzerwać dalszą współpracę zIBM. NT OS/2 zmienił się wWindows NT, asam Microsoft ostatecznie zakończył jakiekolwiek prace nad wspólnym systemem, zostawiając jego rozwój samemu IBM. Cinie spodziewali się takiego obrotu spraw, jednak postanowili nadal rozwijać wspólny system, tym razem jużsamotnie.
W1992 roku wydano wersję 2.0. Nastąpiło wkroczenie werę 32 bitów – OS/2 poraz pierwszy obsługiwał 32 bitowe aplikacje. Sam system zawierał jednak jeszcze nieco 16 bitowego kodu isterowników. Wprowadził także nowy, obiektowo zorientowany, interfejs zwany Workspace Shell. Zamiast oferować środowisko dla okien programu (np. Program Manager) nowy interfejs dostarczał środowisko, wktórym użytkownik mógł zarządzać programami, plikami czy urządzeniami. Wszystko wsystemie było obiektem, którym można byłomanipulować.
Niebez powodu wersja 2.0 była reklamowana sloganem „better DOS than DOS and better Windows than Windows”. OS/2 2.0 posiadał kompatybilność ztymi systemami operacyjnymi. Wsystemie umieszczono licencjonowanego DOS5 złatkami ipoprawkami. Wkońcu dało się uruchamiać więcej niż jedną aplikacje DOS naraz. Takompatybilność była natyle dobra, żenawet Windows 3.0 dawał się naniej uruchomić wraz zprogramami. Zwiększono też bezpieczeństwo – przez limity procesora 286 aplikacja DOS uruchomiona wOS/2 była wstanie kontrolować cały komputer. Intel 386 wprowadził wirtualny tryb 8086, wktórym naśladował działanie starych procesorów wbezpieczny sposób poprzez wykorzystanie czegoś wrodzaju maszyn wirtualnych. Dzięki temu nie dość, żestało się możliwe uruchamianie wielu starych aplikacji naraz, totenie miały kontroli nad całym komputerem. Niestety warstwa kompatybilności nie pozwalała uruchamiać programów DOS pracujących wtrybie chronionym zapomocą VCPI (jednak większość warstw cierpiała napodobny problem), działały jednak programy wykorzystujące DPMI. Wprzeciwieństwie doWindowsa NT, OS/2 dawał aplikacjom DOS możliwość maskowania przerwań, cosprawiało, żetaka aplikacja mogła „zakleszczyć” system. Naniektórych komputerach (głównie odIBM) OS/2 potrafił jednak użyć sprzętowego watchdog’a izapobiec zakleszczeniu systemu. Problem wpełni rozwiązano dopiero wwersji 3.0 zpomocą nowych funkcji procesorów 486 iPentium. Warto też wspomnieć, żew1991 roku IBM przygotowywał następce OS/2 zwanego Workplace OS. Tobył całkowicie nowy produkt, jedynie częściowo korzystający zkodu OS/2, używający mikrojądra Mach. Workplace OS miał też służyć jako baza dla innych systemów, atakże zapewnić prostą migracje IBM zx86 naPowerPC. Miał być podzielony naosobowości mogące pracować obok siebie. Niestety wiele problemów technicznych atakże fiask zmigracji IBM naPowerPC spowodowały anulowanie tegoprojektu.
Nietylko aplikacje DOS były wspierane. Działały też aplikacje Windows 3.0. Udało się toosiągnąć dzięki bibliotekom Windowsa iwirtualnej maszynie DOS. Początkowo niemal kompletny Windows 3.0 był dołączony dosystemu IBM – później OS/2 potrafił wykorzystać zainstalowany już Windows odpowiednio godostosowując, cooszczędzało dodatkowy koszt wpostaci licencji nasystem Microsoftu. Tak przerobiony Windows mógł wystartować napełnym ekranie, używając własnych sterowników, albo aplikacje Windowsa mogły się pojawiać napulpicie OS/2. Proces zawierający Windowsa miał szeroki dostęp dosprzętu, zwłaszcza wideo, cosprawiało, żeprzełączanie pomiędzy pełnoekranowym Windowsem, aWorkspace Shell mogło powodować problemy. Aplikacje odpalane wjednej sesji Windowsa mogły działać wspólnie, jednak bez ochrony pamięci – dokładnie tak samo jak woryginale. OS/2 zapewniał jednak rozwiązanie nato– pozwalał otworzyć więcej sesji „okienek” dzięki czemu aplikacje nie mogły sobie wzajemnie mieszać inadal mogły działać wielozadaniowo. Niestety wymagało towiększychzasobów.
AplikacjeWindows uruchomione wdowolny sposób mogły też się komunikować pomiędzy sobą zwykorzystaniem OLE (Object Linking and Embedding), anawet znatywnymi aplikacjami OS/2 zwykorzystaniem DDX (Dynamic DataExchange).
Era Warp iupadek
Wydanaw1994 roku wersja 3.0 została nazwana OS/2 Warp. „Warp” był wcześniej używany wewnętrznie jako nazwa kodowa. Wporównaniu dopoprzedniej wersji, nowa zrobiła kolejny krok wkierunku 32 bitów, przepisując donich kilka podsystemów. OS/2 Warp poprawiał też możliwości korzystania zinternetu atakże multimediów. Wprowadzał też podstawowy pakiet biurowy IBM Works. Został także poraz pierwszy podzielony nadwie wersje „Red Spine” i„Blue Spine” (takich kolorów używały też pudełka). Tapierwsza była tańsza iwykorzystywała już zainstalowanego Windowsa dokompatybilności znim. Droższa wersja zawierała wszystko copotrzebne wsobie inie potrzebowała Windowsa. Zracji tego, żewiększość komputerów była sprzedawana zWindowsem, toczerwona wersja cieszyła się większą popularnością. Warp 3 (tak też była oznaczana tawersja) wprowadzała też 32 bitowy system okien, akolejna wersja przyniosła 32 bitowy, obiektowo zorientowany, model sterownikówwyświetlania.
W1996 roku wydano wersję OS/2 Warp 4. Taprzyniosła Jave oraz system rozpoznawania mowy. Wydane zostały też serwerowe edycje Warp 3 iWarp 4 zdołączonym IBM Lan Server. Dołączono też Lotus Note wwersji Personal zwieloma szablonami baz danych. Wydawane wWielkiej Brytanii demo OS/2 Warp 4 zawierało pełny system iokazało być się łatwo podatne nacracking, coułatwiło zdobycie systemu IBM zadarmo. Podejrzewano też, żetocelowa praktyka mająca nacelu zwiększenie popularności systemu. Podejrzenia jednak opadły, jak szybko wydano poprawionedemo.
SprzedażOS/2 była koncentrowana naprofesjonalnym zastosowaniu. Jednak tam zaczął być wypierany przez Windows NT. IBM poległ także nadomowym zastosowaniu, gdyż OS/2, pomimo technicznej przewagi, nie zdołał przebić popularności Windowsa 95. Jednym zpowodów klęski OS/2 było to, żeprogramowanie naniego było zwyczajnie drogie. IBM chciał zarobić nasprzedaży narzędzi deweloperskich. Windows był zwyczajnie tańszy. Dotego OS/2 wspierał jego aplikacje – pocowięc pisać natywne aplikacje dla systemu IBM? Przez todziecko korporacji zArmonk cierpiało nabraki woprogramowaniu natywnym. W1994 roku Microsoft zaoferował IBM partnerstwo natakich samych zasadach jak Compaq (który wtamtym czasie był jednym znajwiększych producentów pecetów), gdzie korporacja miała dostać licencje naWindows 95, pod warunkiem zakończenia rozwoju OS/2. Ten jednak odmówił ipostanowił podjąć walkę zdawnym partnerem. Negocjacje utrudnił też fakt zakupu przez IBM Lotus SmartSuite, który mógłby podjąć walkę zMicrosoft Office. Poprzez konflikt IBM podpisał kontrakt 15 minut przed startem Windowsa 95, cobyło zbyt późno imocno nadwyrężyło sprzedaż ich komputerów. Później korporacja oficjalnie przyznała, żeOS/2 nie utrzyma ich narynku komputerów. Wten sposób system IBM ostatecznie upadł. Jego ostatnia aktualizacja miała miejsce w2001 roku (OS/2 Convenience Pack 2 (wersja 4.52)), abył wspierany dogrudnia 2006roku.
Pomimofiasku rynkowego system IBM był spotykany m.in. wbankomatach czy innych urządzeniach zewzględu naswoją stabilność imały apetyt nazasoby. Nigdy jednak nie udało musię podbić rynku komputerów osobistych, czyli rynku, naktóry zostałstworzony.
Dziedzictwo
Pomimośmierci OS/2, ten stał się bazą kilku projektów. Najpopularniejszym znich jest eComStation publikowany przez Serenity Systems iMensys BV, aobecnie posiadany irozwijany przez XEU.com. Pierwsza wersja eCS została wydana w2001 roku bazując naostatniej, wydanej wtedy wersji OS/2. Jego pierwsza wersja zawierała m.in. JFS iLVM (Logical Volume Manager) dostępny wyłącznie wserwerowej edycji OS/2, atakże dołączał dosystemu usprawienia, które były dostępne dla OS/2 wyłącznie wformie aktualizacji, jak 32bitowy stos TCP/IP, firewall czy zaaktualizowane sterowniki grafiki. Dołączył także ulepszenia dostępne dla OS/2 wyłącznie dla klientów zespecjalnymi kontraktami. Wtych ulepszeniach znalazła się między innymi obsługa USB czy UDF. Kolejne wersje eCS przyniosły też wsparcie ACPI, sterownik dźwięku bazujący naALSA, możliwość bootowania zJFS, AHCI, porty Firefoksa, Thunderbirda czy OpenOffice iwiele innych. Najnowsza wersja eComStation wydana została w2011 roku idodzisiaj jeststosowana.
Kolejnymprojektem wartym uwagi jest ArcaOS, znany wcześniej pod nazwą OS/2 Blue Lion. Został onogłoszony w2015 roku podczas Warpstock (zlotu użytkowników OS/2 ieComStation) przez Lewis’a Rosenthal’a, członka zarządu Arca Noae. Jako usprawnienia względem oryginału podano wsparcie dla instalacji zUSB oraz przez sieć, nowe jądro zobsługą SMP, usprawnienia Workspace Shell, wsparcie eCUPS oraz sterowniki stworzone przez Arca Noae. Nazwa „ArcaOS” poraz pierwszy została podana wmaju 2016 roku, arok później wydano ArcaOS 5.0 (5, gdyż ostatnia wersja OS/2 nosiła numer 4.52). Zapowiedziano też wersję 5.1, która maprzynieść obsługę innych języków, taki jak francuski, niemiecki itd. Trwają też pracę nad wsparciem dla UEFI. Poza obsługą aplikacji OS/2, obsługuje też aplikacje 16 bitowe aplikacje Windows 3.11 poprzez warstwę kompatybilności zwaną WinOS2 (która jest defacto zmodyfikowanym Windowsem 3.11). Dzięki ODIN (projekt oparty naWINE) jest też wstanie uruchomić część aplikacji Win32. Nie wiem doczego komuś potrzebny dzisiaj taki system, ale może iktoś się znajdzie. Oile nie odstraszy gocena.
Pośmierci OS/2 społeczność tworzyła petycje doIBM proszące oudostępnienie kodu systemu, lecz ten odmówił. Powodem odmowy jest fakt, żesporo kodu OS/2 jest licencjonowana przez m.in. Microsoft. Wsumie mogliby wydać własny kod, bez licencjonowanych części, ale kto wie ile gojest, zważywszy nafakt, żeOS/2 towspólny twór IBM iMicrosoft? Szkoda, kod OS/2 byłby ładnym darem dlaspołeczności.
Zakończenie
Natym ten wpis się kończy. Jak widać OS/2 pomimo porzucenia rozwoju ponad 10 lat temu, nadal wpewien sposób żyje. IBM popełnił wiele błędów, które przekreśliły szansę najego dominację. Nieoficjalnie mówi się o„umowie” między Microsoftem iIBM, gdzie ten drugi, za„datek” wwysokości kilkuset milionów, miał się usunąć zdrogi temu pierwszemu zjego Windowsem 95. Wydaje się tomało prawdopodobne, zewzględu naówczesną politykę IBM „IBM First”, która polegała napromowaniu jego produktów kosztem produktów Microsoftu iinnych. Niestety IBM trochę przysnął moment sklonowania jego komputerów ipotym próbował wykorzystać mało popularny system, byponownie zdobyć rynek komputerów swoimi maszynami. Jak tosię skończyło, toopisałem wtym wpisie. Gdyby jednak IBM postąpił inaczej może obecnie dominującym naświecie systemem desktopowym byłby OS/2? Nie wiadomo, lecz nie można tego wykluczyć. Asam system IBM toprodukt ciekawy iwarto sobie onim choć nachwilęprzypomnieć.
Źródła
